Hoe maken we fietsen nog inclusiever?

Vandaag is fietsbeleid in Vlaanderen er vooral op gericht om fietsen te stimuleren en het aantal verplaatsingen met de fiets te verhogen. Beleidsmakers vertrekken daarbij vanuit een algemeen beeld van ‘de fietser’, die aangemoedigd wordt om vaker te fietsen. Met succes, want het aantal fietsverplaatsingen neemt toe.

Toch rijst de vraag of deze toename in absolute aantallen ook betekent dat mensen die vandaag niet fietsen, of niet vaak fietsen, dat plots wel of vaker doen. Het risico bestaat namelijk dat het huidige fietsbeleid vooral mensen bereikt die sowieso al frequent fietsen, maar niet inspeelt op de noden van bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn in de fietsstatistieken. Anders gezegd: meer fietsverplaatsingen, maar daarom niet meer diversiteit in de groep van fietsers.

Om lokale en regionale beleidsmakers te helpen, zoomen we in een ons rapport in op de verschillen tussen bevolkingsgroepen qua fietsbezit, fietsfrequentie en fietsgebruik. En dat aan de hand van gegevens voor de dertien Vlaamse centrumsteden. Hun relatief diverse bevolking en hun voortrekkersrol op het vlak van mobiliteit en fietsbeleid maakt hen tot interessante cases.

Het rapport brengt allerlei factoren in rekening: van geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, inkomen en herkomst tot de aard van de fietsverplaatsing. Wat blijkt? Niet alle bevolk­ings­groepen in Vlaan­deren fiet­sen even fre­quent. Niet alle bevolk­ings­groepen fiet­sen voor dezelfde doelein­den. En er zijn grote ver­schillen tussen de der­tien centrumsteden.

Een stijgend aantal fietsverplaatsingen kan een groeiende ongelijkheid maskeren, waarbij bepaalde bevolkingsgroepen niet genieten van de vele voordelen die de fiets biedt. Als duurzaam, toegankelijk en relatief goedkoop vervoersmiddel heeft de fiets veel potentieel om vervoersarmoede terug te dringen. Dat potentieel kan natuurlijk enkel benut worden als fietsen zelf een inclusieve activiteit wordt, waar iedereen aan kan deelnemen.

Dit vraagt op zijn beurt om een fietsbeleid dat verder kijkt dan alleen de modal split. Een beleid ook dat bewust rekening houdt met de diversiteit en heterogeniteit van Vlaamse fietsers, en de noden van bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn in de fietsstatistieken in het bijzonder.

De inzicht­en in het rap­port vor­men een start­punt voor belei­ds­mak­ers om hun beeld van fiet­sers in Vlaan­deren te diver­si­fiëren, en hun mobiliteitsvisies, belei­d­splan­nen en com­mu­ni­catiecam­pagnes aan deze diverse realiteit aan te passen. Enkel zo kun­nen ze fiet­sen heel gericht stim­uleren bij bevolk­ings­groepen die op dit moment nog onderverte­gen­wo­ordigd zijn in de fietsstatistieken.