Ga verder naar de inhoud

Parkeerplaatsen zijn voor auto's, toch?

Autovrij leven
Slimme gemeenten
Opinie

Wat schaars is, is duur. Dat is een economische wetmatigheid. Waarom verkwanselen we in dit land dan zoveel open(bare) ruimte aan gratis parkeerplaats? Dat beleid drukt zwaar op de leefbaarheid van onze steden en dorpen.

Hoeveel plaats pakt parking?

Auto’s slokken een flink deel van onze schaarse open ruimte op. Wist je dat er in Vlaanderen maar liefst 25m² parkeerterrein is per inwoner. In totaal komt dat neer op 20.000 hectare. Genoeg voor ruim 7 miljoen parkeerplaatsen, méér dus dan dat er Vlamingen zijn (zie Ruimterapport Vlaanderen). En dan hebben we het nog niet over de vele hectaren die nodig zijn voor de geschatte 200.000 tot 500.000 bijkomende wagens tegen 2030. Aan 50m² voor iedere wagen, loopt het ruimtebeslag vermoedelijk op tot een extra 2.500 ha parking of 25.000.000m²!
Het vehikel dat ons in de voorbije decennia ongelimiteerde vrijheid beloofde — en die belofte in het begin nog kon waarmaken — is vandaag een verraderlijke verslaving geworden. Eentje die wordt gevoed met steeds meer duur betaalde asfalt, beton en opgeofferde open ruimte. En dat terwijl we met zekerheid weten dat ruimte om te bewegen, om te ontmoeten en te ontspannen van vitaal belang is voor onze fysieke en emotionele gezondheid.

Corona als stroomversneller

Google de woorden ​‘parkeerplaatsen’ en ​‘verdwijnen’ en de kans is groot dat het woord ​‘protest’ in de resultaten meer dan eens terugkomt. Mensen zijn zo gewend aan een gratis plaatsje voor de deur dat ze het zien als een verworven recht. Zelfs meer: als een taak van de overheid om die parkeerplaats ter beschikking te stellen op de kostbaarste vierkante meters in de stad.

Als de nood het hoogst is beseffen we beter hoe hard we die open ruimte nodig hebben. De overvolle parken, fietspaden en voetpaden in 2020 zijn er het perfecte bewijs voor. Wat corona dus zeker ook heeft gedaan, is het debat rond de functie en invulling van de publieke ruimte nieuw leven inblazen. Het valt op dat de eenzijdige benadering om open ruimte te plaveien voor parking vaker ter discussie staat. Een verandering die is zichtbaar is op zowel bestuursniveau als bij de bewoners zelf. Sowieso toonden heel wat gemeenten zich al flexibel tijdens de corona-lockdown om actieve weggebruikers extra beweegruimte te geven.

Parklets dagen het status quo uit

Een parklet is een alternatieve invulling van een autoparkeerplaats: een miniparkje, speelhoek, ontmoetingsplek … Maar, de installatie ervan verloopt niet altijd zonder slag of stoot. In juni bijvoorbeeld haalde de gemeente Schaarbeek een ​‘illegaal’ straattuintje weg, wat een storm van reacties teweegbracht, negatief en positief. Nu staat het tuintje er weer met steun van het Brussels Gewest. Maar ook Schaarbeek zelf lijkt intussen wat bijgedraaid en steunt nu de Buumplanters. Dat is een project waarbij buurtbewoners parkings omtoveren tot kleine, groene oases van rust en ontmoeting.

Het Brussels Gewest gelooft duidelijk in het concept want het maakte zopas 140.000€ vrij voor parklets om ongebruikte parkeerplaatsen om te bouwen tot groene ruimtes of een andere functie te geven. In Hasselt start het stadsbestuur met een proefproject rond pop-upparkjes om rustpunten te creëren in overwegend ​‘verharde buurten’ zoals dat dan heet. In Gent werd dan weer de bestaande autoparking op het Maaseikplein bij wijze van experiment tijdelijk omgevormd tot een stadsboomgaard. Inmiddels is het asfalt van de parking uitgebroken om definitief plaats te maken voor een boomgaard met picknickbanken en een speelweide. En eind 2018 won Mobiel 21 in Graz (Oostenrijk) met het Park2Park-concept nog de eerste plaats in een ideeënwedstrijd.

Actie van onder uit

In 2020 grepen tientallen verenigingen dankzij ​‘Verover de Ruimte’ de kans om te tonen dat er andere mogelijkheden zijn met parkeerruimte. Een mooi voorbeeld is dat van vzw Planché en zijn 12m²-project dat mensen oproept om creatief te zijn met de oppervlakte van een parkeerplaats onder het motto: beperkt in ruimte, onbeperkt in verbeelding! Plaats maken voor méér groen, méér spel en ontspanning, méér ontmoeting, méér buurt op mensenmaat zijn de sleutelwoorden bij die acties.

Al die acties hebben een belangrijke signaalfunctie: Ze laten zien dat er plaats is voor experiment en dat zowel bewoners als beleidsmakers durven nadenken over alternatieve invullingen van de schaarse openbare ruimte. Tegelijkertijd maken ze de andere inwoners bewust om een breder draagvlak te creëren voor meer open ruimte in een gezondere, groenere en leefbaardere gemeente. Parklets zijn dus ideaal om te visualiseren hoe onze openbare ruimte eruit kan zien als we kiezen voor groen in plaats van geparkeerde auto’s.

Wat winnen we ermee?

Meer plaats voor ontspanning en ontmoeting

Onderzoek van Steunpunt voor jeugdbeleid en jeugdwerk bij kwetsbare jongeren toont aan dat 55% zich niet goed voelt, 76% thuis te weinig ruimte heeft en 60% geen tuin heeft. Je zal maar in een bescheiden appartementje in de betonnen jungle wonen. Dan is elke strook groen of onverharde open ruimte een verademing en een kans om te ontsnappen aan de waan van de dag. ​‘Natuur als zuurstof voor de buurt’ zoals de Vereniging voor Ruimte en Planning het omschrijft.

Meer plaats voor actieve mobiliteit

Zeker in de stad, waar ruimte schaars is, concurreert parkeerplek met stoep, fietspad, speelplek, terras en groen. Hoewel mensen in grote steden minder auto’s bezitten, wonen ze dichter op elkaar wat resulteert in meer auto’s per vierkante kilometer.

Klimaatdoelstellingen halen

Europa legt zijn lidstaten tegen 2030 een reductie van broeikasgassen op van 40% t.o.v. 1990. Uit onderzoek in Amsterdam blijkt dat mensen vaker geneigd zijn om hun auto weg te doen als parkeerplaats duurder of schaarser wordt. Minder parking betekent dus ook minder uitstoot van broeikasgassen. En ook die modal shift van 50/50 komt ermee binnen handbereik.

Meer koelte

Meer groen en water in de openbare ruimte helpen de beruchte hitte-eilanden in steden te temperen. In stadscentra ligt de gemiddelde temperatuur tijdens hete zomers tot wel 3°C hoger. Ook het Europese project Cool Towns ziet heil in meer groen en water als remedie voor de toenemende hittestress in steden.

Betere waterhuishouding

Minder verharding betekent ook minder water dat rechtstreeks de riolering inloopt. Groene eilandjes houden water beter vast en zorgen voor verdamping én verkoeling.

Goedkopere huizen

Projectontwikkelaars kunnen goedkopere huizen bouwen in stedelijk gebied als ze niet voor elke woning een of meer parkeerplaatsen moeten bouwen. Uiteraard op voorwaarde dat voorzieningen voor fietsen en openbaar vervoer aanwezig zijn.

Meer omzet

Op één autoparkeerplaats passen 10 fietsen. De rekening voor lokale handelaars is snel gemaakt. En als er dan nog wat extra ruimte vrijkomt voor een terras oogt het plaatje helemaal fraai.

Parking vs. publieke ruimte

Stedelijke open(bare) ruimte is als ijsjes op een hete zomerdag: Iedereen wil er één maar er is nooit genoeg. Het goede nieuws is dat gemeenten geen dure toolkits of stedenbouwkundige ingrepen nodig hebben voor gezondere en leefbaardere straten. De angel zit ​‘m in de hoeveelheid visie en lef die dezelfde gemeenten nodig hebben om er werk van te maken. We zeiden het al in een eerder artikel over parkeermanagement: Parkeerbeleid moet minder emotioneel worden.

Parkeermanagement: een kans die zomaar voor het grijpen ligt

Parkeermanagement zou de kern moeten vormen van elk mobiliteitsplan in heel het land. Met minimale inspanningen kunnen beleidsmakers zeer grote voordelen behalen en in één adem hun openbare ruimte evenwichtiger verdelen. Simpele ingrepen kunnen een stad of dorpskern al veel leefbaarder en aangenamer maken voor fietsers en voetgangers, maar ook en vooral voor de mensen die er wonen.

Dat parklets in allerlei vormen in het straatbeeld verschijnen zijn een teken van een groeiende bewustwording zowel bij overheid als burgers. Klimaatverandering, luchtkwaliteit en de behoefte aan plaats voor sociale ontmoeting en interactie zijn de stuwende kracht voor een dringende herinterpretatie van onze publieke ruimte. Een waarin de mens centraal staat en geen blok staal op wielen dat we 95% van de tijd gewoon ergens parkeren.

Gerelateerde inzichten

Opinie

10 jaar Fietsberaad, 10 jaar fietsers op de voorgrond zetten

Fietsberaad Vlaanderen bestaat 10 jaar. Wij stelden programmamanager Wout Baert 5 vragen om de schijnwerpers te zetten op enkele hoogtepunten van hét kenniscentrum voor fietsen en fietsbeleid.

Verder lezen
Opinie

Eerst de shitshow, dan goednieuwsshow

2024 is op alle vlakken in mineur gestart voor (duurzame) mobiliteit. Afgeschafte bushaltes, absolute filerecords, doodgereden kinderen en gesloten treinloketten. Hoe krijgen we ons danig ontspoorde mobiliteitssysteem uit deze perfecte shitstorm?

Verder lezen
Autovrij leven

Meer straten op mensenmaat

We tonen hoe geweldig straten zijn als er meer plaats is voor mensen en minder voor auto's. Straten op mensenmaat met ruimte voor ontmoeting, spel, natuur, adem en rust. Enfin, straten om in te leven, dus.

Verder lezen