Participatie... Het is een schitterend woord dat evenveel betekenissen heeft als gebruikers. Wij bij Mobiel 21 zien het als een proces dat helpt om de samenleving vorm te geven. Mensen gaan in interactie met elkaar, met de omgeving, met ambtenaren, met politici … Zo krijg je een voortdurende dialoog tussen burgers en beleidsmakers, beide in al hun verscheidenheid. Pas dan heeft participatie reële impact op een samenleving.
Top-down of bottom-up?
Vaak wordt participatie ‘georganiseerd’ vanuit lokale overheden en zijn het burgers die participeren. Daar is op zich niks mis mee zolang participatie maar niet wordt gereduceerd tot verplicht nummer — want bij decreet bepaald, weet je wel. Participatie enkel om de democratische legitimiteit te verhogen, heeft geen meerwaarde.
Regelmatig zien we ook initiatieven van bewoners die zich organiseren om een idee voor hun straat, buurt of gemeente vorm te geven. Zij zetten participatie in om medebewoners te betrekken en uiteindelijk ook het beleid in hun gemeente mee rond de tafel te krijgen.
We merken dat zowel bewoners als beleidsmakers zoekende zijn om van bovenaf georganiseerde participatie en burgerinitiatieven dichter bij elkaar te brengen. Mobiel 21 gelooft sterk in participatie die burgers en overheden samenbrengt om de samenleving vorm te geven. Weg met hoorzittingen dus en leve participatie die ruimte laat voor initiatief zowel van lokale overheden als van burgers. Burgers nemen zelf initiatief, omdat de bureaucratie soms wat traag gaat, om waardevolle ideeën af te toetsen of om een signaal te geven. Overheden nemen initiatief om draagvlak te creëren, als leerproces of om het resultaat van hun beslissingen beter te maken.
Begeleiding op maat voor gemeenten
Mobiel 21 begeleidt al jarenlang grote en kleine participatietrajecten rond duurzame mobiliteit, vervoersarmoede, (verkeers)leefbaarheid … Het draaiboek participatietrajecten dat we in 2013 publiceerden, blijft een waardevolle leidraad. Ook onze bijdrage aan en ervaringen met de laboratoria mobiele alternatieven (LaMA) helpen gemeenten met hun participatietrajecten.
‘Hoe kunnen we burgers bij ons beleid betrekken?’ Met die startvraag begint het voor gemeenten. Maar elk participatietraject is anders en wordt bepaald door de specifieke gemeentelijke context. Mobiel 21 gelooft sterk in maatwerk. In al onze projecten staat de mens centraal. In participatieprocessen vertaalt deze focus zich in een stevige stakeholderanalyse- en bevraging, open communicatie en aandacht voor groepsdynamiek. We hebben oog voor leerprocessen bij zowel burgers als beleidsmakers.
Participatie gaat ook over keuzes maken. Niet voor elke (fase van) beleidsbeslissing of ‑uitvoering moet er participatie georganiseerd worden. Maar altijd moet er open en eerlijk gecommuniceerd worden over het waarom van bepaalde keuzes en moet er openheid zijn om in dialoog te gaan. Dat dat niet altijd makkelijk is, dat weet Mobiel 21 ook. Daarom helpen we je ook daar graag mee op weg.
Onvoorspelbaarheid omarmen
Een participatieproces verloopt zelden rechtlijnig. Mobiel 21 gelooft in actieve participatie waar bewoners niet alleen mee-denken maar ook mee-doen. Mobiel 21 durft zijpaden te bewandelen op de weg naar het eindresultaat en deinst niet terug voor onvoorspelbaarheid. Ons multidisciplinair team zet met plezier zijn creativiteit in om processen op de rails te houden, ook de moeilijke. Mobiel 21 zoekt ten slotte graag mee naar nodige, boeiende of vernieuwende partnerschappen om tot een beter resultaat te komen.
Lokale initiatieven zetten mensen in beweging
De overheid neemt niet langer alleen het initiatief als het over participatie gaat, gelukkig maar. Initiatieven van bewoners rond leefbaarheid, mobiliteit en publieke ruimte rijzen als paddenstoelen uit de grond. ‘Hoe kan ik als bewoner mee vorm geven aan mijn stad of gemeente?’ Met die vraag begint het vaak voor lokale initiatieven. Ze zoeken naar mogelijkheden om hun (fantastische) ideeën te realiseren in hun straat/buurt/gemeente. En ze proberen medebewoners mee te nemen in het verhaal.
Een mooi voorbeeld van hoe Mobiel 21 lokale initiatieven faciliteert en ondersteunt is Iedereen Gorilla, een beweging die strijdt voor steden op de maat en het ritme van mensen.
Iedereen Gorilla ijvert voor:
- ruimte voor samenleven en ontmoeten
- ruimte voor rust en natuur
- ruimte voor spel en creativiteit
- ruimte voor duurzame mobiliteit

Fietsparking nodig? Zo gefixt met Iedereen Gorilla.
Iedereen Gorilla volgt daarmee het voorbeeld van de internationale beweging Tactical Urbanism waarbij experimenten in de publieke ruimte de stad een nieuwe vorm kunnen geven. Nadruk ligt dan op acties met kortstondige, buurtopbouwende prikkels die goedkoop en uitbreidbaar zijn om zo verandering op lange termijn teweeg te brengen.
Jason Robert van The Better Block voegt daar aan toe: “Ik zie vaak dat de mensen in het stadhuis eigenlijk je medestanders zijn. Maar ze hebben een draaiboek en een heleboel regels die ze moeten volgen, ook al houden die geen steek meer. Het is de rol van bewoners om daar verandering in proberen te brengen.”
Win win in alle richtingen
Als bewoner is het belangrijk dat je je stem kan laten horen, dat je actie kunt ondernemen en mensen mee laat dromen over een leefbare stad. Als beleidsmaker is het belangrijk om te kijken, te voelen en te horen wat er leeft in je gemeente. Wat zijn de noden, wensen en dromen? Wie zijn de actievelingen? En hoe kan ik inwoners warm maken om zelf initiatief te nemen? Dat vraagt zowel van burgers als van lokale overheden een andere manier van kijken en denken.
Mobiel 21 denkt graag mee om participatie in alle mogelijke richtingen te laten slagen. Ga voor duurzame oplossingen en voor een leefbare stad of gemeente op mensenmaat. Durf ook eens buiten de lijntjes te kleuren en kies voor Mobiel 21 om jouw participatietraject een boost te geven.