
Stockholm is één van de vier ambassadeurssteden in het FastTrack-project dat lokale overheden in heel Europa helpt om de ontwikkeling van duurzame mobiliteitsinnovaties te versnellen. Ze nam een nieuwsgierige delegatie met veel plezier op sleeptouw om hun innovatieve mobiliteitsontwikkelingen te tonen én te laten ervaren.
Stockholm heeft zich ertoe verbonden om het gebruik van fossiele brandstoffen in de mobiliteit van de stad tegen 2040 volledig te verbannen. De ambitieuze acties van de stad om dat doel te bereiken, omvatten o.a.:
- een innovatief programma voor schone voertuigen;
- een tolzone (of congestieheffingszone) in de binnenstad en milieuzone voor zware voertuigen;
- een reeks initiatieven voor duurzame logistiek;
- de installatie van 4.000 openbare oplaadpunten voor e‑voertuigen.
Zeehavengebied als duurzame en bereikbare woonwijk
De studietour start in het koninklijke zeehavengebied (Norra Djurgårdsstaden), een voormalige plek van bedrijvigheid en opslagplaats voor gas andere industriële producten. In 2010 werd het eerste duurzame ontwikkelingsplan opgemaakt om van deze wijk een aantrekkelijke woonbuurt te maken. Sindsdien is het een testplek voor nieuwe duurzame technieken op het vlak van stadsontwikkeling. De wijk ligt een korte metrorit van het stadscentrum en groeit nog jaarlijks. Uitdagingen zoals grondvervuiling en het vermengen van industrie en woongelegenheid worden gaandeweg aangepakt. Openbaar vervoer is de ruggengraat van deze buurt met een goede metroconnectie, een bootservice, bussen en op termijn ook een nieuwe tramlijn.
‘The path of life’, een artistiek aangelegd wandel- en fietspad, brengt ons van de uitgang van de metro voorbij een sportveld, kinderdagverblijf en school tot leegstaande oude gasopslagplaatsen. De gebouwen zijn meer dan 100 jaar oud en beschermd erfgoed. Deze magnifieke ronde bakstenen gebouwen zullen vanbinnen omgebouwd worden tot een cinema. Maar er zijn ook wildere plannen zoals een planetarium of zwembad.
De volgende stop is een woongebied met duurzame appartementsgebouwen omringd door groen. De parkeernormen voor dit gebied zijn streng, met slechts een halve parkeerplaats per appartement. En voor bedrijfsgebouwen is het nog strikter. In de toekomst is het de bedoeling om straatparkeren grotendeels te verbannen door een apart parkeergebouw, met fietsparking, te bouwen. Verder zijn er specifieke parkeerplaatsen voorbehouden voor elektrisch autodelen.
De stad hanteert een mobiliteitsindex voor bouwontwikkelaars waarbij punten verzameld worden voor autodelen, fietsparking en zo meer. Het is verplicht om een bepaalde minimumscore te behalen. Wanneer de score hoog genoeg is kunnen ontwikkelaars de parkeernormen zelfs nog verminderen. Een interessante optie want parking aanleggen is een zeer kostelijke zaak in Stockholm.
Daarnaast worden de gebouwen in het complex zo duurzaam mogelijk beheerd door regenwateropslag te organiseren op straat en nieuwe technieken voor groene en duurzame energie uit te testen. Afval wordt trouwens afgevoerd via ondergrondse buizen die meteen naar een inzamel- en verdeelpunt gaan. Zo beperken ze dus ook het vervoer van afval op straat. De omgeving rond de appartementen is zoveel mogelijk onthard met groene parkjes die de bewoners zelf inrichten en beheren. De straten in deze buurt zijn dus meer dan enkel voor (auto)verkeer. Ze zijn ook een plek om te sporten, verblijven, mekaar te ontmoeten, … Een deel van de wijk zal in de toekomst zelfs compleet autovrij gemaakt worden. Het klinkt bijna als een droom. En dat is het ook een beetje, want voorlopig is wonen in deze wijk vooral voor de ‘happy few’ die het kunnen betalen. Enkele sociale woningen in de buurt niet te na gesproken.
De tour in deze wijk eindigt met een bezoek aan het trammuseum waar we in de rijke geschiedenis van het openbaar vervoer in Stockholm duiken.
Duurzame logistiek in het stadscentrum
De volgende stop op de route is het ‘Masslogistikcenter’ waar steen en graniet opgeslagen en vervoerd worden om bijvoorbeeld nieuwe eilanden te bouwen. De grootste uitdaging is het vervoeren, sorteren en schoonmaken van deze producten. Via een Europees CIVITAS project ECCENTRIC vond het stadsbestuur een oplossing met binnenvaartschepen. De stad droomt er al van om dezelfde techniek binnenkort ook toe te passen in het centrum. Daar loert echter een nieuwe uitdaging, want zelfs op elektriciteit zorgen deze schepen voor geluidsoverlast, stofvervuiling, … Gesloten schepen kunnen de oplossing zijn. De zoektocht is alvast gestart.
Openbaar vervoer en autonome bussen
De studiereis eindigt in Akalla, een buitenwijk op 25 min met de metro vanuit het stadscentrum. Akalla is een kleurrijke, multiculturele wijk met exotische winkels en restaurants. Ze wordt sinds jaar en dag bediend door één metrolijn. Daar kwam recent een volledig elektrisch buslijn bij richting aangrenzende gemeenten. Het speciale aan deze buslijn is dat ze volledig functioneert als een tram. Om een vlotte doorstroming te garanderen rijdt ze in een aparte bedding met slimme verkeerslichten die voorrang verlenen aan de bus en de reistijd significant verminderen. Hierdoor wordt de bus even betrouwbaar als metro’s en trams.
Na een korte busrit arriveren we in een woonwijk naast een voormalig vliegveld dat een volledige makeover kreeg. Een woordvoerder van Nobina, de grootste openbaarvervoeroperator van Scandinavië legt uit wat er zo uniek is aan deze wijk. Het ambitieuze plan dat het OV-bedrijf, SL, in Stockholm en het stadbestuur maakten voor de ontwikkeling van de woonwijk stelt zeer hoge doelen voor het openbaar vervoer. Een betrouwbaar topaanbod van openbaar vervoer moet vermijden dat nieuwe inwoners meteen een auto, of tweede auto, aanschaffen. Om autogebruik nog verder te ontraden, zijn er ook zeer weinig parkeerplaatsen zodat openbaar vervoer de eerste keuze wordt voor nieuwe bewoners. Het blijkt alvast een goede investering in de toekomst te zijn geweest. Want 67% van de inwoners gebruikt regelmatig het openbaar vervoer. Dat is vergelijkbaar met de aantallen in het stadscentrum.
Als ‘first and last mile’ oplossing experimenteert de stad met autonome bussen. Het zijn kleine busjes met 6 zitplaatsen die circuleren langs hotpots en OV-haltes. Tijdens strenge winters in Stockholm bieden ze een alternatief voor fietsers, minder mobiele personen, of ouders met buggy’s voor korte trips naar woonzorgcentra en supermarkten. De maximumsnelheid van zo’n bus bedraagt 20 km/h. Voorlopig wordt ze nog gedeeltelijk door een chauffeur bestuurd om veiligheidsredenen. In de toekomst hopen ze dit via een apart bemanningssysteem volledig autonoom te bedienen. De prijs van zo’n busrit is trouwens dezelfde als voor ander openbaar vervoer en zit geïntegreerd in een MaaS-App van SL.
De buurt en het openbaar vervoer blijven intussen in volle ontwikkeling. Zo dromen ze nog van geïntegreerde diensten, zoals pakketlevering, in de stations. Ondertussen wordt het er wel duurder om te wonen. Maar de investeringen trekken intussen wel de competitie met andere buurten op gang getrokken ook daar een versnelling hoger te schakelen qua duurzaamheid, leefbaarheid en bereikbaarheid.
CIVITAS FastTrack helpt lokale overheden in heel Europa om de ontwikkeling van duurzame mobiliteitsinnovaties te versnellen. Het project pakt uitdagingen aan op het gebied van kennisdeling, goed bestuur, stakeholderparticipatie, dataverzameling en financiering over centrale mobiliteitsthema’s zoals stedelijke logistiek, multimodaliteit, fietsen en meer.
Lees meer over CIVITAS FastTrack op onze website.