Stock­holm heeft zich ertoe ver­bon­den om het gebruik van fos­siele brand­stof­fen in de mobiliteit van de stad tegen 2040 volledig te ver­ban­nen. De ambitieuze acties van de stad om dat doel te bereiken, omvat­ten o.a.:

• een inno­vatief pro­gram­ma voor schone voertuigen; 
• een tol­zone (of con­gestieheff­in­gszone) in de bin­nen­stad en milieu­zone voor zware voertuigen; 
• een reeks ini­ti­atieven voor duurzame logistiek; 
• de instal­latie van 4.000 open­bare oplaad­pun­ten voor e‑voertuigen.

Zee­havenge­bied als duurzame en bereik­bare woonwijk 

De studi­e­tour start in het konin­klijke zee­havenge­bied (Nor­ra Djurgårdsstaden), een voor­ma­lige plek van bedri­jvigheid en opslag­plaats voor gas andere indus­triële pro­ducten. In 2010 werd het eerste duurzame ontwik­kel­ings­plan opge­maakt om van deze wijk een aantrekke­lijke woon­bu­urt te mak­en. Sinds­di­en is het een test­plek voor nieuwe duurzame tech­nieken op het vlak van stad­son­twik­kel­ing. De wijk ligt een korte metror­it van het stad­s­cen­trum en groeit nog jaar­lijks. Uitdagin­gen zoals grond­vervuil­ing en het ver­men­gen van indus­trie en woon­gele­gen­heid wor­den gaan­deweg aangepakt. Open­baar ver­vo­er is de ruggen­graat van deze buurt met een goede metro­con­nec­tie, een boot­ser­vice, bussen en op ter­mi­jn ook een nieuwe tramlijn. 

‘The path of life’, een artistiek aan­gelegd wan­del- en fietspad, brengt ons van de uit­gang van de metro voor­bij een sportveld, kinderdagverbli­jf en school tot leegstaande oude gasop­slag­plaat­sen. De gebouwen zijn meer dan 100 jaar oud en bescher­md erf­goed. Deze mag­ni­fieke ronde bak­ste­nen gebouwen zullen van­bin­nen omge­bouwd wor­den tot een cin­e­ma. Maar er zijn ook wildere plan­nen zoals een plan­e­tar­i­um of zwembad. 

De vol­gende stop is een woonge­bied met duurzame apparte­ments­ge­bouwen omringd door groen. De par­keer­nor­men voor dit gebied zijn streng, met slechts een halve par­keer­plaats per apparte­ment. En voor bedri­jf­s­ge­bouwen is het nog strik­ter. In de toekomst is het de bedoel­ing om straat­park­eren gro­ten­deels te ver­ban­nen door een apart par­keerge­bouw, met fietspark­ing, te bouwen. Verder zijn er spec­i­fieke par­keer­plaat­sen voor­be­houden voor elek­trisch autodelen. 

De stad hanteert een mobiliteitsin­dex voor bouwon­twikke­laars waar­bij pun­ten verza­meld wor­den voor autode­len, fietspark­ing en zo meer. Het is ver­plicht om een bepaalde min­i­mum­score te behalen. Wan­neer de score hoog genoeg is kun­nen ontwikke­laars de par­keer­nor­men zelfs nog ver­min­deren. Een inter­es­sante optie want park­ing aan­leggen is een zeer kostelijke zaak in Stockholm. 

Daar­naast wor­den de gebouwen in het com­plex zo duurza­am mogelijk beheerd door regen­wa­terop­slag te organ­is­eren op straat en nieuwe tech­nieken voor groene en duurzame energie uit te testen. Afval wordt trouwens afgevo­erd via onder­grondse buizen die meteen naar een inza­mel- en verdeelpunt gaan. Zo beperken ze dus ook het ver­vo­er van afval op straat. De omgev­ing rond de apparte­menten is zoveel mogelijk onthard met groene park­jes die de bewon­ers zelf inricht­en en beheren. De strat­en in deze buurt zijn dus meer dan enkel voor (auto)verkeer. Ze zijn ook een plek om te sporten, verbli­jven, mekaar te ont­moeten, … Een deel van de wijk zal in de toekomst zelfs com­pleet autovrij gemaakt wor­den. Het klinkt bij­na als een droom. En dat is het ook een beet­je, want voor­lop­ig is wonen in deze wijk vooral voor de ​‘hap­py few’ die het kun­nen betal­en. Enkele sociale wonin­gen in de buurt niet te na gesproken. 

De tour in deze wijk eindigt met een bezoek aan het tram­mu­se­um waar we in de rijke geschiede­nis van het open­baar ver­vo­er in Stock­holm duiken. 

Duurzame logistiek in het stadscentrum 

De vol­gende stop op de route is het ​‘Mass­lo­gis­tik­cen­ter’ waar steen en grani­et opges­la­gen en ver­vo­erd wor­den om bijvoor­beeld nieuwe eilan­den te bouwen. De groot­ste uitdag­ing is het ver­vo­eren, sorteren en schoon­mak­en van deze pro­ducten. Via een Europees CIV­I­TAS project ECCEN­TRIC vond het stads­bestu­ur een oploss­ing met bin­nen­vaartschep­en. De stad droomt er al van om dezelfde tech­niek bin­nenko­rt ook toe te passen in het cen­trum. Daar loert echter een nieuwe uitdag­ing, want zelfs op elek­triciteit zor­gen deze schep­en voor gelu­idsover­last, stofvervuil­ing, … Ges­loten schep­en kun­nen de oploss­ing zijn. De zoek­tocht is alvast gestart. 

Open­baar ver­vo­er en autonome bussen 

De studiereis eindigt in Akalla, een buiten­wijk op 25 min met de metro vanu­it het stad­s­cen­trum. Akalla is een kleur­rijke, mul­ti­cul­turele wijk met exo­tis­che winkels en restau­rants. Ze wordt sinds jaar en dag bedi­end door één metroli­jn. Daar kwam recent een volledig elek­trisch bus­li­jn bij richt­ing aan­gren­zende gemeen­ten. Het spe­ciale aan deze bus­li­jn is dat ze volledig func­tion­eert als een tram. Om een vlotte doorstro­ming te garan­deren rijdt ze in een aparte bed­ding met slimme ver­keer­slicht­en die voor­rang ver­lenen aan de bus en de reis­ti­jd sig­nif­i­cant ver­min­deren. Hier­door wordt de bus even betrouw­baar als metro’s en trams. 

Na een korte bus­rit arriv­eren we in een woon­wijk naast een voor­ma­lig vliegveld dat een volledi­ge makeover kreeg. Een woord­vo­erder van Nobi­na, de groot­ste open­baarver­vo­er­op­er­a­tor van Scan­di­nav­ië legt uit wat er zo uniek is aan deze wijk. Het ambitieuze plan dat het OV-bedri­jf, SL, in Stock­holm en het stadbestu­ur maak­ten voor de ontwik­kel­ing van de woon­wijk stelt zeer hoge doe­len voor het open­baar ver­vo­er. Een betrouw­baar topaan­bod van open­baar ver­vo­er moet ver­mi­j­den dat nieuwe inwon­ers meteen een auto, of tweede auto, aan­schaf­fen. Om auto­ge­bruik nog verder te ontraden, zijn er ook zeer weinig par­keer­plaat­sen zodat open­baar ver­vo­er de eerste keuze wordt voor nieuwe bewon­ers. Het blijkt alvast een goede invester­ing in de toekomst te zijn geweest. Want 67% van de inwon­ers gebruikt regel­matig het open­baar ver­vo­er. Dat is vergelijk­baar met de aan­tallen in het stadscentrum. 

Als ​‘first and last mile’ oploss­ing exper­i­menteert de stad met autonome bussen. Het zijn kleine bus­jes met 6 zit­plaat­sen die cir­culeren langs hot­pots en OV-haltes. Tij­dens strenge win­ters in Stock­holm bieden ze een alter­natief voor fiet­sers, min­der mobiele per­so­n­en, of oud­ers met buggy’s voor korte trips naar woon­zorg­cen­tra en super­mark­ten. De max­i­mum­snel­heid van zo’n bus bedraagt 20 km/​h. Voor­lop­ig wordt ze nog gedeel­telijk door een chauf­feur bestu­urd om vei­lighei­d­sre­de­nen. In de toekomst hopen ze dit via een apart beman­ningssys­teem volledig autonoom te bedi­enen. De pri­js van zo’n bus­rit is trouwens dezelfde als voor ander open­baar ver­vo­er en zit geïn­te­greerd in een MaaS-App van SL. 

De buurt en het open­baar ver­vo­er bli­jven intussen in volle ontwik­kel­ing. Zo dromen ze nog van geïn­te­greerde dien­sten, zoals pakketlev­er­ing, in de sta­tions. Onder­tussen wordt het er wel duur­der om te wonen. Maar de investerin­gen trekken intussen wel de com­peti­tie met andere buurten op gang getrokken ook daar een ver­snelling hoger te schake­len qua duurza­amheid, leef­baarheid en bereikbaarheid. 

CIV­I­TAS Fast­Track helpt lokale over­he­den in heel Europa om de ontwik­kel­ing van duurzame mobiliteitsin­no­vaties te ver­snellen. Het project pakt uitdagin­gen aan op het gebied van ken­nis­del­ing, goed bestu­ur, stake­hold­er­par­tic­i­patie, dataverza­mel­ing en financier­ing over cen­trale mobiliteitsthema’s zoals stedelijke logistiek, mul­ti­modaliteit, fiet­sen en meer.
Lees meer over CIV­I­TAS Fast­Track op onze website.