Autonome voertuigen: Nieuw paard van Troje?

De lichte euforie die een dik jaar geleden de boventoon voerde als het ging over autonome voertuigen of AV’s is vandaag al wat getemperd. Intussen zijn we jammer genoeg al een paar dodelijke ongevallen en enkele illusies armer. Nochtans duiken AV’s met de regelmaat van de klok op als dé wonderoplossing die onze mobiliteit uit de knoop zal halen. Blijft de vraag of autonome voertuigen het disruptieve potentieel hebben om onze mobiliteit echt te verbeteren en niet alleen maar te veranderen.

Zijn we klaar voor autonome voertuigen?

KPMG geeft in de Autonomous Vehi­cle Readi­ness Index 2019′ een beeld van de voor­waar­den die nodig zijn om de zel­fri­j­dende auto of vracht­wa­gen tot een suc­ces te mak­en. Wereld­wi­jd zijn 25 lan­den (niet Bel­gië) beo­ordeeld op het gebied van over­hei­ds­beleid en wet­gev­ing, de beschik­baarheid van nieuwe tech­nolo­gieën en de kwaliteit van de infra­struc­tu­ur. Ook is meegerek­end hoe waarschi­jn­lijk het is dat de con­sument de nieuwe tech­nolo­gie zal accepteren. 

Daaruit blijkt dat Ned­er­land op dit ogen­blik de beste kaarten heeft en dat er in de andere lan­den ook werk wordt gemaakt van regel­gev­ing en dat er (fors) geïn­vesteerd wordt in infra­struc­tu­ur en tests. Tegelijk­er­ti­jd lezen we ook in het rap­port dat er in Ned­er­land veel fiet­sers ron­dri­j­den en dat die de uitrol van autonome auto’s sterk bemoeil­ijken. Door de bril van de techbedri­jven gezien, steken fiet­sers de vooruit­gang dus stokken in de wielen. 

Als we het goed lezen, zullen AV’s in ste­den waar veel gefi­etst en gewan­deld wordt, amper voet aan de grond kri­j­gen. En laat daar nu net het gros van de men­sheid wonen bin­nen een paar decen­nia. Als we naar Bel­gië kijken, zien we ook dat veel ste­den, groot en klein, de komende jaren werk mak­en van duurzame mobiliteit­s­plan­nen waarin fiet­sers, voet­gangers en open­baar ver­vo­er een belan­grijke rol spe­len. Als kers op de taart tem­pert ook de CEO van Way­mo, het bedri­jf dat tot nu toe de meeste testk­ilo­me­ters met AV’s op zijn naam heeft staan, de hoogges­pan­nen verwachtin­gen. Tij­dens de Wall Street Jour­nal D.Live-conferentie In novem­ber 2018 zei hij:
It’ll be decades before autonomous cars are wide­spread on the roads and even then, they won’t be able to dri­ve them­selves in cer­tain con­di­tions. Auton­o­my always will have some constraints.” 

Als iemand van dat kaliber toegeeft dat er waarschi­jn­lijk nooit een zel­fri­j­dende auto zal bestaan die in alle omstandighe­den, op alle wegen kan rij­den zon­der dat een mens ooit moet ingri­jpen (vaak ook lev­el 5 Autonomous Vehi­cle’ genoemd) dan lijkt het logisch dat zel­fri­j­dende auto’s in de toekomst maar een (klein) onderdeel wor­den van de stedelijke mobiliteitsmix. Ook al bli­jven de investerin­gen van de indus­trie aantrekken, de uitdagin­gen in de ontwik­kel­ing van zel­fri­j­dende tech­nolo­gie ver­tra­gen voor­lop­ig een rend­abele uitrol. AV’s kun­nen mogelijk wel een grotere impact hebben op vrachtver­vo­er en bussen, maar dan als afzon­der­lijke trans­port­mo­di met een eigen infra­struc­tu­ur en dus niet gemengd in het gewone verkeer. 

In stedelijke, dicht­bevolk­te gebieden wordt het heel moeil­ijk om autonome auto’s
te lat­en rij­den” — Sti­jn de Groen, Exec­u­tive for Auto­mo­tive | KPMG

Inter­es­sant is ook dat enkele leden van in het Europees par­lement een wetsvoors­tel hebben inge­di­end om intel­li­gente snel­hei­ds­be­gren­z­ers (ISA) ver­plicht te mak­en op alle nieuwe wagens vanaf 2022. Dat voors­tel kan ook als een test voor het brede pub­liek wor­den gezien. Als de maatschap­pij zulke snel­hei­ds­be­gren­z­ers niet slikt, dan zijn we ook nog niet klaar voor AV’s, want geen AV zon­der snel­heid die door het voer­tu­ig wordt gecon­troleerd. We zijn alvast benieuwd naar de reac­ties op het voorstel. 

In beweg­ing maar niet in actie 

Stel dat lev­el 5 AV’s’ toch werke­lijkheid zouden wor­den in de nabi­je toekomst, dan nog stellen overvloedig ron­dri­j­dende, autonome voer­tu­igen ons voor een prob­leem. Want steeds min­der mensen zullen de moeite nemen om zelf te bewe­gen. Dat staat haaks op de beweg­ings­driehoek van Gezond Lev­en. En dat in tij­den dat obe­si­tas aan een niet te stu­iten opmars bezig is in de west­erse wereld. Niet voor niets staat gemo­toriseerd privéver­vo­er, autonoom of niet, elek­trisch of anders aange­dreven, op de laat­ste plaats in het STOP-principe. Als we mas­saal en zon­der duurzame visie voor AV’s kiezen, dreigen we een nieuw paard van Tro­je bin­nen te halen dat een aanslag pleegt op onze gezond­heid en onze pub­lieke ruimte. 

Bereik­baarheid mag niet ten koste gaan van een gezonde leefomgev­ing. Daarom moeten we in de eerste plaats kiezen voor gezonde mobiliteit, en stap­pen en fiet­sen stim­uleren. Waar nodig wor­den andere ver­plaatsin­gen dan verdeeld over hoog­waardig open­baar ver­vo­er en deel­trans­port (steps, fiets, auto, AV …). Op dat vlak is er nog een hele wereld te win­nen qua inte­gratie en samen­werk­ing van ver­schil­lende dien­sten. MaaS of Mobil­i­ty as a Ser­vice wint ter­rein met elke maand wel ergens een nieuwe dienst die van start gaat. En ja die vooruit­gang wordt ook voort­ges­tuwd door tech­nolo­gie. Maar dan wel tech­nolo­gie die reken­ing houdt met de noden van de gemid­delde gebruik­er.

Wat willen we veranderen? 

Bovenop de ethis­che en maatschap­pelijke vra­gen, komen nog de uitdagin­gen op het vlak van infra­struc­tu­ur. Kan ons elek­triciteit­snet zo’n enorme toe­name in ver­bruik wel aan als we op ter­mi­jn ook nog eens mas­saal zel­fri­j­dende auto’s aan de stekker leggen? En wat met de ICT-infra­struc­tu­ur nodig om die massa’s data die heen en weer gaan tussen servers, satel­li­eten en autonome wagens te ver­w­erken? Een snelle tran­si­tie naar elek­trisch en autonoom rij­den vraagt om ingri­jpende aan­passin­gen, zow­el qua infra­struc­tu­ur als in ons gedrag. 

Dat brengt ons miss­chien wel bij de belan­grijk­ste vast­stelling. Zijn we niet vooral hard aan het proberen om ons gedrag maar niet te hoeven aan­passen? Onze ver­slav­ing aan per­soon­lijke, ruimtevre­tende ver­vo­ersmid­de­len maar niet onder ogen te moeten zien? Vooruit­gang is prachtig maar in ste­den of agglom­er­aties — zij het dan wel met prop­erdere lucht — waar kon­ing (autonome) auto nog steeds een (te) grote hap uit de open­bare ruimte neemt, zijn leef­baarheid en menselijkheid alti­jd het kind van de reken­ing. Als we weten dat tegen 2050 bij­na 70% van de wereld­bevolk­ing in ste­den of ver­st­edelijkt gebied zal wonen, dan moeten we eerlijk de vraag dur­ven stellen of autonome auto’s wel de zalig­mak­ende oploss­ing zijn die tech­nolo­gie­go­eroes ons willen voorspiegelen. 

Naar een oploss­ing voor mensen 

Zal de rev­o­lu­tie van autonoom ver­vo­er ook voor de gehoopte/​beloofde sol­i­daris­er­ing van mobiliteit zor­gen? M.a.w. hebben we iedereen aan boord, ook de mensen in ver­vo­er­sar­moede die er van­daag let­ter­lijk niet ger­ak­en, of bli­jven AV’s het speelt­je van de hap­py few. Bij Mobiel 21 zien we mobiliteit als een hef­boom voor meer: wie zich kan ver­plaat­sen, kan sociale con­tacten onder­houden, zichzelf ontwikke­len en actief mee­doen met de maatschappij. 

Als we willen dat de mobiliteit van de toekomst er anders uitzi­et dan die van het heden, moeten we vooral niet blind­el­ings mee­gaan in de beloftes van tech­nol­o­gis­che vooruit­gang. En née, we zijn zek­er niet tegen vooruit­gang. Inte­gen­deel, maar vooruit­gang betekent in de eerste plaats dat we ruimte geven aan trans­porto­plossin­gen die de mensen ook let­ter­lijk en figu­urlijk vooruit helpen. Oplossin­gen ook die mensen nodig hebben om op hun bestem­ming te ger­ak­en, betaal­baar zijn en lief­st nog een posi­tieve invloed hebben op gezond­heid en sociale cohesie. 

Er is niet één weg naar duurzame mobiliteit, we hebben een slimme com­bi­natie van oplossin­gen nodig. Dat de autonome auto daar ook zijn plaats in heeft, ligt voor de hand. Maar dus niet alti­jd en al zek­er niet overal.

Deel dit artikel via: