Hoe het begon 

Mensen min­der in hun eigen wagen lat­en stap­pen. En dat een maand lang … Zouden we dat kun­nen klaar­spe­len in een land waar­van het fed­er­aal plan­bu­reau schat dat tegen 2040 het gemo­toriseerd per­so­n­en- en goed­eren­ver­keer met respec­tievelijk 6% en 20% zal toen­e­men? Met de cam­pagne 30 Dagen Min­der Wagen hebben we, samen met de andere leden van het Netwerk Duurzame Mobiliteit, een antwo­ord gezocht op die vraag. 

Een sim­pel maar gedurfd con­cept, want het werd al bij de eerste edi­tie het groot­ste par­ti­c­uliere, autovri­je exper­i­ment ooit in Vlaan­deren. Uitein­delijk schreven maar lief­st 6.509 Vlamin­gen zich in om te auto­min­deren in juni. Da’s een pak volk, maar als we heel eerlijk zijn, is dit slechts een drup­pel op een almaar het­er wor­dende plaat! 

Quote: Jan, Schaar­beek

“De cam­pagne maakt mensen bewust van de alter­natieven voor het AUTOma­tisme. Die zijn voor iedereen anders natu­urlijk. Maar 30 Dagen min­der wagen doet mensen wel nadenken over hoe het anders kan.” 

Hoeveel dagen min­der wagen? 

Niet hoeveel dagen min­der wagen maar wel hoeveel mensen mee­doen is belan­grijk. Om de groot­ste maatschap­pelijke uitdag­ing van de 21ste eeuw effi­ciënt aan te pakken hebben we niet 6.500 maar miljoe­nen Vlamin­gen nodig die zoveel mogelijk Dagen Min­der Wagen gaan rijden. 

We zijn enorm trots op de impact van die we met 30 Dagen Min­der Wagen hebben gehad. De cam­pagne heeft bewezen dat een hele­boel mensen vin­den dat het anders kan en moet. Meer nog, dankz­ij de hoge respons op de enquêtes, kun­nen we belei­ds­mak­ers een unieke inkijk geven in hun bewee­gre­de­nen. Het resul­taat is een boeiend ein­drap­port boorde­vol inzicht­en en tips voor ver­be­ter­ing en veran­der­ing inte­graal te lezen op https://​30da​gen​min​der​wa​gen​.be/​i​n​s​p​i​r​a​t​i​e​/​r​a​p​p​o​r​t​-​3​0​-​d​a​g​e​n​-​m​i​n​d​e​r​-​wagen.

De impact van 30 Dagen Min­der Wagen 

Deze eerste edi­tie over­tu­igde de cam­pagne 6.509 deel­ne­mers om de uitdag­ing aan te gaan én hun ervarin­gen te delen. Samen zorgden ze voor 166.000 autoloze dagen in juni en spaar­den ze 137 ton CO2 uit. Deel­ne­mers die zich tijdig reg­istreer­den kon­den tij­dens 30 Dagen Min­der Wagen geni­eten van gratis voorde­len bij mobiliteitspart­ners. 1433 deel­ne­mers schreven zich hier­voor in en kon­den zo bv. een maand gratis reizen met het open­baar ver­vo­er en kre­gen een gratis reg­is­tratie bij Blue-bike en Cambio. 

Aan de hand van 3 enquêtes vroe­gen we de deel­ne­mers naar hun ver­plaats­ings­ge­drag vóór en tij­dens de cam­pagne. Ze kon­den ook aangeven wat ze aan­ge­naam von­den aan duurzame ver­plaatsin­gen en om welke rede­nen ze toch nog de auto namen. Voor de duidelijkheid, duurzame ver­plaatsin­gen zijn alle ver­plaatsin­gen met de fiets, te voet, met het open­baar ver­vo­er (trein, tram, bus, metro) en met deel­mo­biliteit (autode­len, car­poolen, deelfi­et­sen en steps …). Ver­plaatsin­gen met een privé- of een bedri­jf­swa­gen zijn niet duurza­am. Ook al gebeurt die ver­plaats­ing met een niet-gedeelde elek­trische wagen. 

Deze vier opval­lende resul­tat­en van de cam­pagne licht­en we voor jou uit: 

1. Fiet­sen bli­jft de basis.
2. 5 op 10 neemt vak­er de trein.
3. 1 op 10 gebruikt voor het eerst een deelwagen.
4. Bezoek­jes aan fam­i­lie en vrien­den en (shopping)uitstapjes zijn het moeil­ijkst zon­der auto. 

Bli­jven fietsen 

Het fiets­ge­bruik en ver­plaatsin­gen te voet bij de deel­ne­mers bleef hoog. De eigen fiets werd door de meeste respon­den­ten tij­dens de cam­pagne even vaak gebruikt als voorheen. Bij de deelfi­ets is dit anders: Van zij die een deelfi­ets gebruiken, deed 61% dit tij­dens 30 Dagen Min­der Wagen vak­er dan ervoor. Het gebruik van de fiets lag sowieso ook voor de cam­pagne al relatief hoog. 

De trein is populair 

De meeste autover­plaatsin­gen wer­den ver­van­gen door het open­baar ver­vo­er. Van de bus‑, tram- en met­ro­ge­bruik­ers, gebruik­te 52% de bus/​tram/​metro vak­er tij­dens de cam­pagne dan ervoor. Van de treinge­bruik­ers, gebruik­te 60% de trein vak­er tij­dens de cam­pagne dan ervoor. Slechts 12% stapte tij­dens de maand juni min­der vaak op de trein. Het aan­tal ver­plaatsin­gen met de trein sti­jgt met 50% tussen het begin en einde van de maand. Voor bus/​tram/​metro bedraagt de sti­jging 25%. 

Quote: Stef, Gent 

“In juni ben ik van 4 keer tanken naar 1 keer tanken gegaan. Ik deed met het OV wel 20 à 30 minuten langer over een tra­ject. Als je er tijd voor hebt is het OK, maar als je aansluitin­gen mist, dan stop je ermee.” 

Eerste ken­nis­mak­ing met deelmobiliteit 

Voor veel deel­ne­mers was de cam­pagne een goede eerste ken­nis­mak­ing met deel­mo­biliteit. 1 op 10 deel­ne­mers gebruik­te voor het eerst een deel­wa­gen tij­dens 30 Dagen Min­der Wagen. Van de respon­den­ten die voor en/​of tij­dens de cam­pagne min­stens één keer met de deel­wa­gen reed, deed 47% dit vak­er tij­dens 30 Dagen Min­der Wagen dan ervoor. Van die 47% had drie vierde geen enkele keer een deel­wa­gen gebruikt in het jaar voor de cam­pagne. Voor velen van hen zal dit dus een eerste ken­nis­mak­ing geweest zijn. Het aan­tal trips met een deel­wa­gen steeg tij­dens de cam­pagne met meer dan 50%. Daar waar de eigen wagen het moeil­ijkst te ver­van­gen is (bezoek­jes, mate­ri­aal ver­vo­eren), biedt de deel­wa­gen alvast een goed alternatief. 

De wagen lat­en staan lukt, maar … 

Ongeveer een kwart van de deel­ne­mers is erin ges­laagd om de wagen de hele maand juni aan de kant te lat­en staan. En ruim 6 op de 10 reed in totaal slechts 4 dagen met de wagen. Alle respon­den­ten van de enquêtes samen gaven aan de eigen wagen meer dan 14.000 dagen niet te hebben gebruikt. Extrapol­eren we dit naar alle deel­ne­mers, dan komen we op een inschat­ting van bij­na 166.000 dagen zon­der wagen. 

Afs­tand is met voor­sprong de belan­grijk­ste reden om toch de eigen wagen te nemen. Voor de start van de cam­pagne gaf 70% van de bevraagde auto­bezit­ters aan dat de afs­tand vaak of alti­jd meespeelt in de keuze voor de eigen wagen. Daar­naast vor­men ook tijd en een beperkt aan­bod open­baar ver­vo­er belan­grijke rede­nen om met de auto te gaan. 

Een bezoek aan vrien­den en fam­i­lie (voor 30% van de respon­den­ten van de enquêtes), gevol­gd door uit­stap­jes (vb. naar de zee/​stad, naar pret- of dieren­park, fes­ti­val) en shop­pin­gui­t­stap­jes zijn voor de deel­ne­mers de ver­plaatsin­gen die het moeil­ijkst zijn om niet met de eigen wagen te doen. Deze ver­plaatsin­gen wor­den meestal niet alleen gedaan. Ook ligt het einde van de activiteit niet vast in tegen­stelling tot vb. werk­ti­j­den, schooluren, … 

60% van de respon­den­ten die aan­gaf wel eens de wagen te nemen als bestu­ur­der, deed dit tij­dens de cam­pagne min­der vaak dan voorheen. We zien een afname met 59% van de totale afs­tand afgelegd met de eigen wagen als bestu­ur­der en een halver­ing van het aan­tal trips als bestu­ur­der. Een ander opval­lend fenomeen is de shift van bestu­ur­der naar pas­sagi­er. Wagens die wel nog reden in de maand juni waren dus beter gevuld omdat mensen vak­er kozen voor carpooling. 

Aan­bevelin­gen voor beleidsmakers 

De cam­pagne heeft bewezen dat ze een grote invloed heeft voor het realis­eren van een modal shift. Bij­na de helft van de deel­ne­mers geeft aan bereid te zijn hun nieuwe, goede gewoontes na juni verder te zetten. Nog een reden om in 2023 een nieuwe 30 Dagen Min­der Wagen te organ­is­eren (en nog het lief­st met 10 keer zoveel deelnemers😊). 

Toch bli­jft er nog ruimte voor ver­be­ter­ing. Afs­tand, tijd en het beperk­te aan­bod en de kost­pri­js van open­baar ver­vo­er zijn drie grote rede­nen om toch nog voor de wagen te kiezen. Voor de deel­ne­mers is het groot­ste voordeel aan duurzame mobiliteit ​‘dat het goed is voor het milieu’. Dat betekent dat er nog heel wat gedaan kan wor­den om duurzame mobiliteit com­fort­a­bel, effi­ciënt en betaal­baar te mak­en. Daarom richt­en we deze drie aan­bevelin­gen naar beleidsmakers: 

1. Laat mensen op een een­voudi­ge manier proeven van duurzame mobiliteit en informeer ze uit­ge­breid over de mogelijkheden. 
2. Investeer in een ruim aan­bod van open­baar ver­vo­er en sys­te­men voor deelmobiliteit. 
3. Zorg ervoor dat duurza­am ver­vo­er syn­on­iem wordt voor betaal­baar, betrouw­baar, effi­ciënt, veilig en com­fort­a­bel en niet enkel voor ​‘goed voor het milieu’. 

Willen we dat mensen zich rad­i­caal anders gaan ver­plaat­sen, dan is er ook een even rad­i­cale switch in het mobiliteits­beleid nodig. Daarom geven we belei­ds­mak­ers de pap in de mond met het rap­port van 30 Dagen Min­der Wagen. Zij zit­ten aan het stu­ur van een duurzame modal shift. Aan hen om de juiste con­clusies te trekken uit dat rap­port en de zorgvuldig gefor­muleerde belei­d­saan­bevelin­gen om te zetten in toekom­st­gericht beleid. Én om dat beleid zon­der uit­zon­der­ing te verdedi­gen in naam van het maatschap­pelijk belang. Als we de lev­en­skwaliteit van vol­gende gen­er­aties willen bescher­men, is er geen andere optie.